Η έννοια της επαγγελματικής εξουθένωσης στην υγειονομική περίθαλψη ή burnout, όπως αλλιώς αποκαλείται, περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1974 από τον ψυχολόγο Herbert Freudenberger. Έκτοτε, με το έργο της Αμερικανίδας κοινωνικής ψυχολόγου Christina Maslach και των συνεργατών της στη δεκαετία του 1980, η επαγγελματική εξουθένωση προσδιορίζεται ως συνδυασμός συναισθηματικής εξάντλησης, αποπροσωποποίησης και αισθήματος μειωμένων προσωπικών επιδόσεων που προκαλείται από το χρόνιο στρες της ιατρικής πρακτικής.
Η ψυχολογική δυσφορία των κλινικών ιατρών ξεκινά από νωρίς, καθώς περίπου οι μισοί φοιτητές ιατρικής στις ΗΠΑ εμφανίζουν συμπτώματα εξουθένωσης. Οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 τα τελευταία έτη, έχουν εντείνει το πρόβλημα. Ένα αναπτυσσόμενο πεδίο ενδιαφέροντος που μπορεί να εφαρμοστεί σε διεπιστημονικές ομάδες είναι η χρήση των τεχνών και των ανθρωπιστικών επιστημών με στόχο τη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο πεδίο της ιατρικής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ενασχόληση με τις τέχνες μπορεί να ενισχύσει την υγεία και ευημερία των επαγγελματιών υγείας.
Στη συστηματική ανασκόπηση του 2023 “Art therapy-based interventions to address burnout and psychosocial distress in healthcare workers” (Tjasink et al.), εξετάστηκαν έξι βάσεις δεδομένων, το Google Scholar και τρία μητρώα κλινικών δοκιμών, με θέμα τη χρήση παρεμβάσεων θεραπείας μέσω των τεχνών για την αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) ή της ψυχοκοινωνικής δυσφορίας στους επαγγελματίες υγείας. Συμπεριλήφθηκαν 27 μελέτες, οι μισές από τις οποίες δημοσιεύθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια, υποδεικνύοντας την αυξανόμενη έρευνα στον τομέα αυτό. Δεκατέσσερις μελέτες ήταν ποσοτικές και 13 ποιοτικές, με συνολικά 1580 συμμετέχοντες σε όλες. Καμία μελέτη δεν βρήκε αρνητική επίδραση των παρεμβάσεων θεραπείας μέσω των τεχνών στο burnout. Όλες εκτός από μία από τις επτά μελέτες (συμπεριλαμβανομένων τριών τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών) βρήκαν θετική επίδραση στο burnout, το μέγεθος της οποίας φαίνεται να ποικίλει.
Συνεπώς, η συμβολή των τεχνών και των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους στον μετριασμό της επαγγελματικής εξουθένωσης διαφαίνεται πολλά υποσχόμενη. Παρά ταύτα, είναι αναγκαία η διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας για την εμβάθυνση και τεκμηρίωση αυτής της σχέσης.
.
Βιβλιογραφία
- Tjasink M, et al. Art therapy-based interventions to address burnout and psychosocial distress in healthcare workers-a systematic review. BMC Health Serv Res. 2023 Oct 4;23(1):1059.
- Raudenská J, et al. Occupational burnout syndrome and post- traumatic stress among healthcare professionals during the novel coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic. Best Prac Res Clin Anaesthesiol. 2020.
- Dyrbye LN, et al. Efficacy of a brief screening tool to identify medical students in distress. Acad Med. 2011;86(7):907–14.
Καπουλίτσα Φανή
Ειδικευόμενη Ιατρός Παθολογικής Ογκολογίας
.