Οι εικόνες περιέχουν πληροφορίες και ιστορίες, προκαλούν σκέψεις και συναισθήματα. Κάθε εικόνα φέρει μια διαφορετική ερμηνεία, τόσο διαφορετική, όσο οι άνθρωποι στον κόσμο, γιατί κάθε άνθρωπος κουβαλά τις δικές του γνωστικές και συναισθηματικές πληροφορίες. Οι εικόνες είναι ένας τρόπος να λέμε τη δική μας ιστορία και να περιγράφουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Η φωτογραφία μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε τους δεσμούς μεταξύ των εικόνων και των βαθύτερων συναισθημάτων μας. Ας ανακαλύψουμε πώς η φωτογραφία και η ψυχολογία συνδυάζονται για να μας προσφέρουν μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας.
Ο κόσμος γίνεται όλο και πιο οπτικός. Σήμερα, οι επαγγελματίες φωτογράφοι δεν είναι οι μόνοι που μπορούν να παράγουν εικόνες. Οποιοσδήποτε έχει κινητό τηλέφωνο ή οποιαδήποτε συσκευή που καταγράφει εικόνες μπορεί να το κάνει, ακόμη και χωρίς εξειδίκευση ή ανάγκη για οπτικές δεξιότητες. Λέμε ιστορίες μέσα από εικόνες από τη μοναδική μας οπτική γωνία. Η φωτογραφία είναι τώρα πιο κοντά μας από ποτέ, επιτρέποντας μας να ερμηνεύσουμε και να περιγράψουμε την πραγματικότητα, να απαθανατίσουμε σημαντικές στιγμές και να εκφράσουμε συναισθήματα με οπτικούς και δημιουργικούς τρόπους.
Όταν επιλέγουμε τι θα φωτογραφίσουμε, παίρνουμε αποφάσεις, επηρεασμένοι από την κοσμοθεωρία, την εκπαίδευση, την κουλτούρα, τις προθέσεις, τα ενδιαφέροντα και τις εμμονές μας. Επιλέγουμε ότι χωράει μέσα στο πλαίσιο και πετάμε ότι μένει έξω. Η φωτογραφία γίνεται μια αυτοπροσωπογραφία μας, μια αντανάκλαση των συναισθημάτων, των σκέψεων, των ενδιαφερόντων και της διάθεσης μας τη συγκεκριμένη στιγμή.
Η ψυχολογία αναγνωρίζει τη δύναμη των εικόνων να επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας. Οι εικόνες ταξιδεύουν απευθείας στην αμυγδαλή μας, επιτρέποντάς μας να θυμόμαστε τις πιο σημαντικές, συναισθηματικές και μεταμορφωτικές πτυχές της ζωής μας. Σκεφτόμαστε με εικόνες. Οι εικόνες έρχονται πρώτες και ενσωματώνουν σκέψεις και δύναμη. Η ψυχολογία συναντά τη φωτογραφία χωρίς να χρειάζεται προηγμένο τεχνικό εξοπλισμό και γνώσεις, είναι προσβάσιμη και άμεση. Το κλειδί είναι η προθυμία να ερευνήσουμε και να εκφραστούμε μέσα από εικόνες, και τελικά να καταλάβουμε τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο βλέπουμε εμείς τον κόσμο.
Επίσης, η φωτογραφία μας επιτρέπει να συνδεόμαστε με άλλους σε κοινά περιβάλλοντα, να συνεργαζόμαστε, να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στις εικόνες των άλλων και να μαθαίνουμε. Η φωτογραφία γίνεται μια παγκόσμια γλώσσα που μας ενώνει και επιτρέπει την επικοινωνία πέρα από τα γλωσσικά εμπόδια. Τα φωτογραφικά έργα προκαλούν συναισθήματα και μνήμες και λειτουργούν όχι μόνο ως ατομικές εκφράσεις, αλλά και ως καθολικές.
Σήμερα, η φωτογραφία χρησιμοποιείται στην ψυχολογική έρευνα που σχετίζεται με την οπτική αντίληψη, τη μνήμη, την κατασκευή της ταυτότητας, κ.α. Λειτουργεί ως εργαλείο για να βοηθήσει στην επεξεργασία τραυματικών εμπειριών, στην προσωπική εξερεύνηση και την προώθηση της αυτογνωσίας. Η δύναμη των εικόνων αποδεικνύεται επιστημονικά σε ιατρικά και κοινωνικά πρότζεκτ στο πλαίσιο των θεραπειών μέσω τέχνης. Η φωτογραφία προωθεί την καλλιτεχνική δημιουργία, την προσωπική ανάπτυξη, την ενσωμάτωση ιστοριών ζωής και την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της ενδυνάμωσης. Ως εκφραστικό εργαλείο συνδέει αποτελεσματικά τους ανθρώπους με βαθύτερα, ασυνείδητα και πνευματικά μέρη τους.
Η φωτογραφία και η ψυχολογία μπορούν να συνδυαστούν για να επιδιώξουν την υγεία, την ευημερία και την προσωπική ανάπτυξη, χρησιμοποιώντας ή δημιουργώντας εικόνες. Μέσω της φωτογραφίας, μπαίνουμε στο χώρο της έκφρασης, εξερευνώντας, ερμηνεύοντας και αφηγούμενοι τα συναισθήματά μας, επανεξετάζοντας τις αναμνήσεις μας και δημιουργώντας τελετουργίες γύρω από σημαντικές πτυχές της ζωής μας για να καταλάβουμε το ποιοι είμαστε.
*Επιμέλεια κειμένου: Άντζελα Τερερέ
**Πηγή: “Photography and Psychology: Exploring the Links Between Images and Our Deepest Emotions”, Amparo Muñoz Morellà, Andanafoto
***Το Eyes of Light είναι από τους πρώτους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, που ειδικεύεται στη χρήση θεραπευτικής φωτογραφίας για ευπαθείς ομάδες, όπως η κοινότητα των ανθρώπων με εμπειρία καρκίνου. Μπορείτε να δείτε περισσότερα για τα βραβευμένα εργαστήρια θεραπευτικής φωτογραφίας του εδώ.