Οι συμβολικές φωτογραφίες ως εργαλείο κατάκτησης της «συνοχής»
Ο κοινωνιολόγος Aaron Antonovsky επινόησε την έννοια της συνοχής για να περιγράψει πώς μπορεί ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει πολύ σοβαρά ζητήματα της ζωής. Η συνοχή κατά τον Antonovsky εμφανίζεται ως ευκαιρία για να διαχειριστεί και να προσαρμοστεί ο καθένας μας (και ιδίως οι ευάλωτοι άνθρωποι) σε έναν αγχώδη τρόπο ζωής. Οι κεντρικοί παράγοντες της συνοχής είναι η εμπιστοσύνη και η ικανότητα να αισθανόμαστε ότι η ζωή είναι κατανοητή, πολύτιμη και ευχάριστη. Σύμφωνα με μελέτες, η ισχυρή αίσθηση «συνοχής», η εύρεση ενός βαθύτερου νοήματος στην καθημερινότητα, προάγει και προστατεύει την υγεία και την ευεξία ενός ατόμου.
Οι 6 πυλώνες για την αντιμετώπιση του τραύματος
Με τα θέματα συνοχής του Aaron Antonovsky συνδέεται το ολοκληρωμένο μοντέλο αντιμετώπισης Basic Ph που δημιουργήθηκε από την θεραπεύτρια τραύματος Ofra Aylon και καταδεικνύει πως η ικανότητα στην αντιμετώπιση των δυσκολιών έχει άμεση σχέση με τις εξής, έξι διαστάσεις της ύπαρξης μας:
- πεποιθήσεις και αξίες
- συναισθήματα και ικανότητα αναγνώρισης των συναισθημάτων
Φωτο της Ν.Α. από τα εργαστήρια θεραπευτικής φωτογραφίας του Eyes of Light - δεξιότητες κοινωνικής αλληλεπίδρασης
- φαντασία
- γνώση
- αισθήσεις του σώματος και αισθητηριακός κόσμος
Η μοναδικότητα κάθε ανθρώπου γίνεται συλλογική εμπειρία
Μέσα από αυτές τις διεργασίες επιτυγχάνεται η σύνδεση με τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Μια καλή θεραπεία, εκπαίδευση ή διδασκαλία συνδυάζει όλα τα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω και που συνδέονται με συναισθήματα, σκέψεις και ενέργειες. Η χρήση συμβολικών φωτογραφιών (π.χ. στα πλαίσια της Θεραπευτικής Φωτογραφίας) προσθέτει σε αυτές τις λειτουργίες το δικό της ενισχυτικό ρόλο.
Κατά την προβολή φωτογραφιών με άλλους, οι διαφορετικές ερμηνείες και η μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου γίνεται μία συλλογική εμπειρία. Οι άνθρωποι είναι ανοιχτοί στις ερμηνείες των άλλων, έτοιμοι να αλλάξουν την ατομική οπτική τους γωνία και να δουν τις φωτογραφίες μέσω μιας νέας διευρυμένης προοπτικής.
Με τη βοήθεια συμβολικών φωτογραφιών, όλα αυτά τα στοιχεία που είναι σημαντικά για την ευεξία ενός ατόμου, μπορούν να εξεταστούν με εικονογραφημένο τρόπο. Η μοναδικότητα της ζωής του καθενός μας και ό,τι έχει ιδιαίτερη σημασία για κάποιον εξωτερικεύεται και συγχρόνως υποστηρίζεται και ενισχύεται με τη βοήθεια των συμβολικών φωτογραφιών. Θα λέγαμε πως αυτές δρουν ως σύνδεσμος, για τους ανθρώπους που έχουν βιώσει κρίσεις και τραύματα, που τους συνδέει με σημαντικές συναισθηματικές εικόνες. Είναι μέσα από αυτές που τους δίνεται η δυνατότητα να πλησιάσουν τις οδυνηρές καταστάσεις και να δουλέψουν πάνω σε αυτές για την αντιμετώπισή τους.
Η ψυχοθεραπευτική χρήση της Φωτογραφίας
Η θεραπευτική συνδρομή μπορεί να βοηθήσει να ζήσει κανείς με το τραύμα. Ο θεραπευτής πρέπει να σεβαστεί την αφήγηση του θεραπευόμενου, τις παρατηρήσεις και τις ερμηνείες που δίνει στην εικόνα. Ο στόχος είναι να ενισχυθεί η ψυχή του θεραπευόμενου και να βρεθούν προστατευτικά βοηθήματα, νέες προοπτικές και ελπίδα στη ζωή του.
Στον θεραπευτικό διάλογο τα συναισθήματα και οι αισθήσεις δίνουν έντονα το παρόν, καθώς μια φωτογραφία εμπλέκει έντονα τον θεατή. Μετά από μια φωτοθεραπευτική προβολή, οι φωτογραφίες και τα γεγονότα της ζωής- με το φως και τις σκιές τους- αποκαλύπτονται κάτω από ένα νέο πρίσμα.
Το Eyes of Light είναι από τους πρώτους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, που ειδικεύεται στη χρήση θεραπευτικής φωτογραφίας για ευπαθείς ομάδες, όπως η κοινότητα των ανθρώπων με εμπειρία καρκίνου. Υλοποιώντας εργαστήρια και δημιουργικές δράσεις, στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση αυτών των ομάδων και την ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι στη νόσο. Ενημερωθείτε για τα εργαστήρια θεραπευτικής φωτογραφίας εδώ.
Πηγή: Spectro Cards in Therapy and Counselling, Ulla Halkola, Painosalama, Turku 2011 Ευχαριστούμε την εθελόντρια Σοφία Κωνσταντινέα για την επιμέλεια του κειμένου.