Η Γερμανίδα περιηγήτρια, εικονογράφος και καλλιτέχνιδα Anna Heimkreiter θέλησε να μοιραστεί στο blog της «Where Wonder Waits» όσα έμαθε στα 10 χρόνια εμπειρίας της ως φωτογράφου αυτοπροσωπογραφιών. «Ανακάλυψα την αυτοπροσωπογραφία όταν ήμουν 19 ετών, αλλά ο παιδικός μου εαυτός, αυτός που ήθελε να ζήσει μια προσωπική ιστορία σε εικόνες, ήταν ακόμα εκεί».
H επιθυμία να είμαστε όμορφοι
Όταν ξεκίνησε να φωτογραφίζει τον εαυτό της, ένιωθε ότι αυτό που λαχταρούσε απεγνωσμένα ήταν να είναι όμορφη. Ως νέα γυναίκα, ήταν γεμάτη ανασφάλειες, γεμάτη ιδέες για το τι έπρεπε να αλλάξει ή να διορθώσει για να είναι όμορφη. Δεν έβλεπε τότε την έμφυτη ομορφιά που είχε μέσα της και που όλοι κρύβουμε μέσα μας.
Το αυτοπορτρέτο γίνεται ταξίδι προς την αυτογνωσία
Έτσι, άρχισε να τοποθετεί τον εαυτό της μπροστά στην κάμερά της. Και ήταν αρχικά ένα οδυνηρό ταξίδι καθώς αναζητούσε την αποδοχή έξωθεν, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι αυτή πρέπει να πηγάζει από μέσα. Παρακινημένη αρχικά από ένα βαθύ ψυχικό τραύμα, σύντομα ανακάλυψε ότι τα αυτοπορτρέτα έχουν θεραπευτική ιδιότητα. Έτσι, έγιναν ένα μεγάλο μέρος του ταξιδιού της προς μια πιο υγιή αυτό-αντίληψη.
Τι σημαίνει «θεραπεία αυτοπροσωπογραφίας»;
Τα αυτοπορτρέτα έχουν μακραίωνη ιστορία. Στη ζωγραφική, οι καλλιτέχνες έχουν χρησιμοποιήσει τις αυτοπροσωπογραφίες εδώ και αιώνες για να εκφράσουν κρυμμένα μέρη του εαυτού τους. Μιλώντας για θεραπεία μέσω φωτογραφικών αυτοπορτρέτων η Anna Heimkreiter περιγράφει την εμπειρία της ως εξής:
Βρίσκεστε μπροστά από την κάμερά σας, μόνοι, με κανέναν άλλο κι έτσι εισέρχεστε σε έναν πολύ οικείο χώρο όπου «παρακολουθείτε» τον εαυτό σας. Σε αυτόν τον ιερό χώρο, μπορεί να εμφανιστούν κρυμμένα μέρη του εαυτού σας που δεν είχατε καν συνειδητοποιήσει ότι τα είχατε μέσα σας. Μπορεί να βιώσετε έντονα συναισθήματα, να εξερευνήσετε διαφορετικές ταυτότητες.
Μοιρασμένα με τον εξωτερικό κόσμο, τα αυτοπορτρέτα μπορούν επίσης να γίνουν ένας τρόπος επικοινωνίας πραγμάτων που έχουν μείνει ανείπωτα και συναισθημάτων που είναι δύσκολο να εκφραστούν διαφορετικά. Γι’ αυτό πολλοί καλλιτέχνες μιλούν για την πρακτική τους στην αυτοπροσωπογραφία ως θεραπεία. Είναι μια πρακτική μετατροπής του πόνου σε τέχνη.
Πάντα θα υπάρχουν λήψεις που δεν είναι κολακευτικές
Η αυτοπροσωπογραφία σημαίνει ότι πρέπει να κοιτάξετε τον εαυτό σας. Κοιτάξτε πραγματικά τον εαυτό σας. Ως φωτογράφος πορτρέτων θα σας πω πως κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πόσο ελκυστικό είναι σωματικά, σύμφωνα με ό,τι ορίζει η σημερινή κοινωνία της ιδανικής ομορφιάς, θα έχει «κακές» γωνίες. Ενώ συχνά έχουμε μια άποψη για την ομορφιά των άλλων μπροστά στο φακό μας, οι περισσότεροι δυσκολευόμαστε να κάνουμε το ίδιο για τον εαυτό μας. Έχω μιλήσει με πολλούς ανθρώπους, ειδικά με γυναίκες τις οποίες προσωπικά έχω αντιληφθεί ως απίστευτα όμορφες. Ωστόσο, εκείνες τις καθοδηγούσε η αυτοκριτική και η ανασφάλεια.
Κατά τη λήψη αυτοπροσωπογραφιών ή οποιουδήποτε είδους πορτραίτου, θα υπάρχουν λήψεις που δεν είναι κολακευτικές. Πρέπει να κοιτάξετε τον εαυτό σας και να αποδεχθείτε ότι όλες αυτές οι λήψεις είναι μέρος του εαυτού σας, τόσο αυτές που χαρακτηρίζετε «όμορφες», όσο κι αυτές που θα χαρακτηρίσετε «άσχημες». Η θεραπεία αυτοπροσωπογραφίας αρχίζει να λειτουργεί όταν βρίσκετε τρόπους να συμβιβαστείτε με την εμφάνισή σας.
Το κορίτσι που ήθελε τόσο απεγνωσμένα να είναι όμορφο, επιτέλους συνειδητοποίησε ότι είναι ήδη. Η φωτογραφία ως τέχνη είναι στενά συνδεδεμένη με το συναίσθημα και έχοντας τον εαυτό μας μπροστά στην κάμερα, γίνεται ακόμα πιο «συναισθηματική» τέχνη. Συχνά, ξεκινώντας χωρίς μια συγκεκριμένη ιδέα στο μυαλό, θα προκύψουν απροσδόκητα πράγματα.
«Γεια σου, δεν είσαι μόνος!»
«Η θεραπεία αυτοπροσωπογραφίας είναι ένας τρόπος να απελευθερώσετε τα συναισθήματά σας», εκμυστηρεύεται η Anna Heimkreite. «Και αποδεικνύεται εξίσου θεραπευτικό να μοιραζόμαστε την τέχνη που προέρχεται από αυτή τη διαδικασία- συχνά, η τέχνη που μας αγγίζει περισσότερο είναι αυτή στην οποία βλέπουμε τους εαυτούς μας. Μέσω της κοινής θέασης του βαθύτερου εαυτού σας, επιτρέπετε στους άλλους να συνδεθούν μαζί σας σε ένα βαθιά ανθρώπινο επίπεδο. Τα αποτελέσματα των αυτοπορτραίτων σας δεν χρειάζεται να σας καθορίζουν – μπορούν απλώς να είναι μια εξερεύνηση του ποιος είστε, ποιος δεν είστε, ποιος θέλετε να είστε. Γι’ αυτό συνιστώ ανεπιφύλακτα μια δόση θεραπείας αυτοπροσωπογραφίας σε οποιονδήποτε. Μπορεί να βρείτε πράγματα που σας εκπλήσσουν, ίσως και να σας επαναπροσδιορίσουν. Τελικά, η τέχνη είναι ένας τρόπος να ενημερώνουμε ο ένας τον άλλο: Γεια σου, δεν είσαι μόνος!»
*Το Eyes of Light είναι από τους πρώτους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, που ειδικεύεται στη χρήση θεραπευτικής φωτογραφίας για ευπαθείς ομάδες, όπως η κοινότητα των ανθρώπων με εμπειρία καρκίνου. Υλοποιώντας εργαστήρια και δημιουργικές δράσεις, στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση αυτών των ομάδων και την ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι στη νόσο.
Μάθε περισσότερα για τα εργαστήριά μας εδώ!
Πηγή: Where Wonder Waits
Ευχαριστούμε την εθελόντρια Σοφία Κωνσταντινέα για την επιμέλεια του κειμένου.